niedziela, 30 listopada 2014

Czesław Miłosz

Czesław Miłosz urodził się 30 czerwca 1911 r. w Szetajniach na Litwie.  Jest potomkiem osiadłego tam od pięciu stuleci rodu szlacheckiego. Był pierwszym synem Weroniki i Aleksandra Miłosza. W 1914 roku, po wybuchu I wojny światowej, ojciec Miłosza zostaje wcielony do armii carskiej. Jako inżynier drogowy buduje mosty i umocnienia frontowe, podróżując po całej Rosji. Wraz z nim tułają się żona i mały Czesław. Dano mu wykształcenie tzw. domowe – czytać i pisać nauczyła go matka .W dzieciństwie Miłosz otrzymał więc w sposób naturalny znajomość dwóch języków : domowego, jakim był polski i rosyjskiego, który słyszał przez cztery lata wędrówki z rodzicami po Rosji.

W 1921 roku rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Zygmunta Augusta w Wilnie. Był uczniem , jak sam wyznaje krnąbrnym. W jego dzienniczku napisano: „Awanturnik biorący udział w bijatykach na korytarzu i w klasie”. Po maturze podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Gdzie jak mówił włożył szeroki, czarny beret z czerwonym chwastem, oznakę przynależności do Akademickiego Klubu Włóczęgów, w którym głównym powodem do dumy była pogarda dla snobów, pijaków i osłów.

W 1941 roku Czesław Miłosz został zatrudniony jako woźny w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Dzięki tej posadzie miał nieograniczony dostęp do księgozbioru. Publikował wtedy teksty oryginalne i przekłady w podziemnych wydawnictwach.

Od 1945 reprezentował PRL, jako dyplomata w Stanach Zjednoczonych. W 1951 poprosił o azyl polityczny i został emigrantem. Początkowo mieszkał pod Paryżem, od 1961 roku w Berkeley w Kalifornii, gdzie objął katedrę jako profesor języków i literatur słowiańskich na Uniwersytecie Kalifornijskim. Mówił, że gimnazjum nauczyło go intelektualnie tak dobrze, że przygotowanie to wystarczyło, by stać się profesorem jednego z najlepszych amerykańskich uniwersytetów.

Przez wiele lat publikowanie wierszy Miłosza było w PRL zakazane, a jego książki zaczęły się ukazywać w kraju na nowo od 1980. gdy otrzymał literacką nagrodę Nobla. Wręczył mu ją Karol XVI Gustaw król Szwecji. Telewizja ,radio i prasa PRL podały bardzo oszczędne informacje. Nic dziwnego – nagrodzono przecież przeciwnika Polski Ludowej – jak określały poetę krajowe encyklopedie, autora którego książek nie było w księgarniach i którego nazwiska nie wymieniano w czasopismach. Sam laureat powiedział przekornie:

„ O tak, nie cały zginę, zostanie po mnie
Wzmianka w czternastym tomie encyklopedii
W pobliżu setki Millerów i Mickey Mouse. „

Czesław Miłosz zmarł 14 sierpnia 2004 roku.